Vanda ermeni devleti

Van’da neler olmuştu

Taha Akyol’un Ermeni olaylarını anlatan başarılı TV çalışmasının adı işlerin özetidir. Evet, 1915’de öncesinde ve sonrasında karşılıklı acılar yaşanmıştır.
Acı ‘Ortak Acı’dır.
Bu acıların anlatılması ve gerçeklerin ortaya çıkarılması, yüzlerce yıl bir arada dostça yaşarken birbirinin can düşmanı yapılan halkların tarihten ders çıkarması için olmalıdır.
Tarihten ders çıkarmak başkalarının tuzağına düşmemek ve düşmanlıkları körüklememek demektir.
Türkiye’de Ermeni düşmanlığı, Ermenistan’da Türk düşmanlığını kışkırtacak tutumlardan kaçınmak gerekir.
1915 olaylarının suçlusu bir yanda Ermeni halkını çıkarları için kışkırtanlar;
Taşnak ve Hınçak çeteleri, öte yanda ölenlerinin öcünü masum Ermenilerden almak isteyen; fırsattan yararlanıp yağmacılık yapmak isteyen kimi bölge insanlarıdır.
Olaylar, bugün Ermeni Diyasporası adını taşıyan Taşnakçılar, Hınçakların propagandalarından belleyip onların değirmenine su taşıyacak şekilde tekrarlayanlar ve Türk Milletine hakareti alışkanlık haline getirenler veya özür bildirileri yayınlayanlar halkların dostluğuna değil; yani düşmanlıkların oluşmasına hizmet ediyorlar... Belki de niyetleri bu...
Öyleyse, gerçekler olduğu gibi hatırlanmalı ve halkların ayık olması ve dostluk geliştirmesi sağlanmalıdır.
Stanford J.Show’ın ‘Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye’ adlı kitabından bir bölüm ile gerçeklerin hatırlanmasına katkıda bulunmak istiyorum.
Konu Van olayları... Karşılıklı acıların en yoğun biçimde yaşandığı yerlerden biri Van...
Bundan sonra söz tarihçinin... Kitabın 379 ve izleyen yapraklarında:
“1915 Nisan’da henüz sınır dışı emirleri yayınlanmadan Rus Ermenistan’daki Taşnaklar Van’da bir ayaklanma başlattılar... Yerel Ermeni liderleri Müslüman çoğunlukla girişilecek uzun bir çatışmada kendilerinin zararlı çıkacağını bilerek taraftarlarını önlemeye çalıştılarsa da, kuzeyden gelen kışkırtıcılar, kentten Müslümanları kovarak Çar’a bağlılıklarını gösterdikleri takdirde Rusların askeri yardım göndereceklerini söyleyip bunları kandırdı. Rus Kafkas Ordusu Anadolu’dan ve Kafkasya’dan gönüllü gelen çok sayıda Ermeni’nin yardımıyla Van’a doğru saldırıya geçti. 28 Nisan 1915’te İstanbul’da sınır dışı edilme emri yayınlandıktan birgün sonra ve haberin doğuya varmasından çok önce Erivan’dan yola çıktı.
14 Mayıs’ta Van’a varıp bundan sonraki iki gün içinde YERLİ MÜSLÜMAN HALKI KESİP BİÇTİ...
Van’da Rus koruması altında bir Ermeni devleti kuruldu. Tüm Müslümanların öldürülmüş ya da kaçmış olmaları nedeniyle bu en eski Ermeni uygarlık merkezlerinden birindeki devletin kendini yaşatabileceği düşünüldü. Türkleri gölün güneyinden sürüp Rusların Bitlis Vilayetine saldırılarını kolaylaştırmak için bir Ermeni birliği kuruldu. Muş ile diğer belli başlı doğu merkezlerinden binlerce Ermeni yeni Ermeni devletine akın etti. Temmuz ortalarında bunalımdan önce 50 bin kişiyi barındıran Van bölgesine 250 bin Ermeni doluşmuştu.
Ancak Temmuz başlarında Osmanlı kuvvetleri Rus-Ermeni ordusunu gerileme zorunda bıraktı. Kısa ömürlü devleti kurmak için işledikleri cinayetlerin cezasız kalmayacağından korkan binlerce Ermeni de Rus ordusunu izledi.
Kaçan Rus kuvvetlerinin ardından giden 200 bine yakın Ermeni, Kürt baskınlarında mallarını ve canlarını kaybede kaybede Kafkasya ya sığındılar. Bu arada 40 bin kadar Ermeni yok oldu.
Böylece bu yolda ölenler, Osmanlıların kendilerini öldürmek için girişimde bulunmalarından değil, kaçan Rus ordusu ardından Kafkasya’ya girmek için ölmüşlerdir...”
S. Show’dan alıntı burada bitti.
Şimdilerde Sadi Somuncuoğlu’nun başkanlığın da Ankara’da kurulan ‘Düşünce Derneği’ Müslüman halkının tamamı yok edilen eski Van’a ‘Şehit Van’ denilmesi için ve Taşnakların kötü emellerine alet olmamak için kendilerini Van Gölü’ne atıp ölen Müslüman kadınlar için anıt yapmak girişimindeler.

Namık Kemal ZEYBEK-Radikal(07.02.2009)